Để con tự giác học bài, tôi nhắc đi nhắc lại câu: “Việc học là việc của con”. Đừng hỏi đến các tác động bên ngoài nhé.
Khi con vào lớp 1, tôi phải đấu tranh nhiều lần với cô giáo rằng không giao bài tập cho con. Cuối cùng, sự kiên nhẫn của tôi đã chiến thắng và cô đã không giao bài tập về nhà cho riêng bé. Và tôi chỉ còn cơ hội là bài tập cuối tuần để dạy con trách nhiệm học tập.
Để bé có thể tự giác học bài, tôi nhắc đi nhắc lại câu: “Việc học là việc của con”. Đừng hỏi đến các tác động bên ngoài nhé.
Bà ngoại bé là hiệu trưởng một trường học và rất lo lắng cho việc học của cháu. Tôi bị bà trách rất nhiều khi không cho cô giao bài tập về nhà cho con. Cô giáo thấy bà đồng tình thì cứ tiếp tục giao bài. Sau rất nhiều vụ thương thuyết, tôi mới đạt được cái mục tiêu không bài tập về nhà cho con.
Ngoài ra, bà ngoại cũng nhắc con tôi học liên tục. Tôi biết bà thương và lo cho cháu cũng như tâm lý chung của các phụ huynh. Nhưng mỗi lần bà nhắc, tôi lại nói:
– Bà ơi, việc học là việc của bé, bà cứ để kệ bé!
– Ơ, nhưng nó không học, đến lớp cô sẽ phạt, các bạn sẽ cười chê.
– Kệ nó bà ạ, nó bị phạt chứ có phải bà bị phạt đâu. Bà cứ kệ cho bé bị phạt.
Những câu nói này, tôi nói liên tục suốt 11 năm qua, kể từ khi con tôi học lớp 1 đến giờ.
Đồ dùng tôi không chuẩn bị cho bé, thiếu cô phạt, kệ bé thôi. Quần áo đồng phục tôi không giặt, con không tự giặt thì mặc đồ hôi đến trường cho các bạn cười.
Giờ đi học tôi không gọi dậy. Nếu dậy muộn, đến trường muộn thì cô phạt, tôi chẳng quan tâm. Không phải ngay lập tức con tôi sẽ chỉn chu đâu. Việc con bị phạt nhiều đến mức tôi chẳng nhớ nổi.
Thế nhưng, sau rất nhiều lần bị cô phạt như thế, con tôi biết tự dậy sớm đi học, tự sắp sách vở, tự mặc đồ, tự giặt đồng phục. Còn việc con tự giác học bài tôi cẩn thận lên kế hoạch để con ngấm câu : “Việc học là việc của con”.
Những ngày đầu tiên con có bài tập cuối tuần, con khoe ngay khi tôi đón con. Nhưng sau đó vài phút, con quên tịt. Thế rồi, thứ Bảy, ngày Chủ Nhật trôi qua trong bình yên và quên lãng. Dĩ nhiên, tôi cũng chẳng nhắc nhở gì hết, kệ thôi.
Vào đúng 9h tối ngày Chủ Nhật, khi con đã đánh răng xong, lên giường rồi (giờ đi ngủ của trẻ con nhà tôi là 9h mà), tôi mới thủng thẳng:
– Péo à, hình như con quên làm bài tập.
– À, đúng rồi. Con làm đây. – Cô nhóc tung chăn gối, lồm cồm bò dậy.
– Ôi, không được, bây giờ là 9h, con phải đi ngủ. Đây là giờ ngủ chứ không phải giờ học – Tôi ngăn con lại.
– Vâng, thế thôi, con chúc mẹ ngủ ngon.
Dĩ nhiên, tuần đó con tôi chẳng làm bài tập gì hết. Sáng hôm sau, tôi sung sướng đến trường mách cô giáo và yêu cầu cô phạt thật nặng. Cô chắc cũng hơi bực tôi vì vụ không cho làm bài tập về nhà nên phạt nó cũng kha khá thì phải. Vậy là trúng kế của tôi rồi!
Chiều hôm đó, đi học về, con có vẻ rất bực bội. Con nói cô phạt con vì tội con không làm bài tập. Rồi con trách tôi đã không nhắc con. Tôi cãi: “Việc học là việc của con, đâu phải của mẹ. Thế việc mẹ đi dạy sinh viên con có nhắc mẹ đâu???”.
Đuối lý, cô nàng im tịt. Thế nhưng, cả nhà đừng mơ mộng coi rằng tuần sau bé sẽ nhớ. Không có đâu. Tuần sau, tuần sau nữa, tuần sau sau nữa, bé vẫn quên, cô vẫn phạt, và tôi vẫn chỉ nhắc vào đúng 9h tối ngày Chủ Nhật.
Thế rồi, một ngày thứ Hai đẹp trời, sau dịp cuối tuần quên làm bài tập như mọi tuần, nhóc gái nhà tớ đã thức dậy từ 5h sáng, bật đèn học mặc dù lúc đó cả nhà vẫn đang ngủ say. Khi tớ tỉnh dậy, đi ra, đang còn ngạc nhiên thì thấy chị ta quay lại cười cái điệu cười rất chiến thắng:
– Mẹ ơi, con làm xong bài tập rồi.
Và bắt đầu từ tuần đó trở đi, hễ cô giáo giao bài tập thì ngay lập tức con gái làm khi vừa về đến nhà để khỏi bị quên.
Lờ tuyệt đối bài tập của con, không nhắc, không thúc giục, nhắn cô phạt khi con chưa làm bài, tôi phải chiến đấu liên tục trong 2 tháng ròng rã, con mới xác định rõ nhiệm vụ học tập của mình.
Sau này, nhóc nhà tôi còn va vấp nhiều, bị phạt nhiều lắm vì tội quên bài. Tôi vẫn theo bổn cũ soạn lại. Bé nhà tôi đến giờ học lớp 12 rồi, vẫn giữ được phong độ học tập ổn định. Tuy thành tích không phải là hàng đầu nhưng vẫn vượt qua mọi kỳ thi một cách thoải mái mà không học thêm chút nào, không có sự nhắc nhở của bố mẹ.
Con giờ vẫn nói: “Mẹ thật là nghiêm khắc, chẳng bao giờ ưu ái nhắc con lấy một câu nhỏ”. Nhưng nàng ta cũng phải công nhận là mẹ không mắng khi điểm kém, không bực bội. Do vậy, cho đến giờ ở nhà tôi vẫn là: Việc ai người đó làm, học là việc của con.
Thêm một điều, tôi nghĩ rằng các bà mẹ cần cứng rắn. Khi quyết tâm coi việc học là của con thì đừng bao giờ lấy ví dụ “con nhà người ta” – đây là điều sẽ khiến con bị tổn thương và cảm thấy không tôn trọng. Cũng đừng vội vã mua sách tham khảo, tìm chỗ học, hỏi han cách học của bạn bắt con noi theo hay mắng mỏ xa gần việc học tập. Con tự giác học tập là cả một quá trình cha mẹ cần kiên trì.
Điểm số cũng phải là thứ các cha mẹ thực sự không “lăn tăn” và mắng con thì con mới nhận thức đúng đắn việc học là việc của chính mình.
Tôi thấy các mẹ không nhắc con đã sợ ngay rằng con sẽ không bao giờ ngồi vào bàn học. Các mẹ hơi lo lắng thái quá rồi. Nếu kiên trì, sớm muộn gì con cũng sẽ có thể nhận ra được trách nhiệm của mình. Sống có trách nhiệm là điều trẻ cần học hơn là điểm cao.
TS. Vũ Thu Hương (Giảng viên trường ĐH Sư phạm Hà Nội)
